Hard vs zacht
Honing bestaat normaal – dat is wettelijk geregeld – uit 19 procent water en 80 procent suiker, vooral glucose en fructose, en 1 procent andere stoffen, zoals enzymen. Honing die meer water bevat, mag niet als dusdanig verkocht worden, omdat hij zal beginnen te gisten en dus slecht bewaart. Sommige honing is vast van structuur, andere dan weer lopend. Dat hangt af van de aanwezigheid van glucose en fructose. Koolzaadhoning bevat veel glucose en zal daardoor sneller kristalliseren dan acaciahoning, die lopend blijft doordat er veel fructose in zit. Laat je hem echter koud staan, dan zal uiteindelijk alle honing kristalliseren. ‘Lente- honing zal sneller vast worden dan zomerhoning. Imkers hebben liever dat de honing snel vast wordt, omdat hij dan ook beter bewaart’, zegt Desmadryl.
Weetje: als je honing tussen je boterham smeert en meeneemt naar je werk, is het mogelijk dat je boterham ‘s middags hard is en de honing net heel lopend. Honing onttrekt namelijk vocht aan andere stoffen, zoals brood.
Over bloemetjes en bijtjes
Koop je honing die in Vlaanderen of België geproduceerd is, dan is dat doorgaans honing die van meerdere soorten bloemen afkomstig is. In Frankrijk, met zijn uitgestrekte zonnebloem- en lavendelvelden, vind je honing genoemd naar één bloem. Een honingbij kan je conditioneren: is het eerste wat ze op haar vluchten tegenkomt een zonnebloem, dan is ze sterk geneigd daarnaar te blijven vliegen. Alleen vind je bij ons nauwelijks velden die ruim genoeg zijn om honing aan één bepaalde bloem te mogen toeschrijven. Honing moet daarvoor voor minstens 80 procent uit nectar van die bloemen zijn vervaardigd. ‘Wij spreken bij ons meestal van lentehoning en zomerhoning’, zegt Dirk Desmadryl, hoofdredacteur van het maandblad van de Vlaamse Imkersbond. ‘Imkers oogsten twee keer per jaar, normaal eind mei en eind juli. Je merkt een duidelijk verschil. Lentehoning is meer van fruitbomen afkomstig en is wat zachter van smaak en bleker van kleur dan zomerhoning. Vaak zit daar wat kastanjehoning in en die is zeer aromatisch, scherper en donkerder. In het voorjaar is de oogst het grootst. Dé honing van het voorjaar is koolzaadhoning. Koolzaad is een uitstekende bijenplant, omdat ze veel nectar bevat en dat is noodzakelijk, want een bij heeft ongeveer 3 kilogram nectar nodig om 1 kilo honing te produceren.’
Weetje: er bestaat ook bladhoning, afkomstig van de ontlasting van bladluizen die bijen op warme dagen van bladeren halen. De honing die daarvan wordt gemaakt, zorgt vaak voor de donkere kleur in zomerhoning.
Sportieve snack
Amelie Rosseneu, judoka en sportdiëtiste, onderkent de voedingswaarde van honing voor sporters. ‘Suiker bevat 400 calorieën per 100 gram, terwijl honing doorgaans maar 320 calorieën per 100 gram heeft, omdat er in honing ook een deel vocht zit. In honing zitten bovendien de vitaminen B en C, calcium, fosfor, kalium, magnesium, natrium en ijzer. Dus het is een volwaardig voedingsmiddel. In honing zitten in tegenstelling tot in suiker vitaminen en mineralen, omdat het niet zo’n lang bewerkingsproces heeft ondergaan. Er zit bovendien ook een enzym in waardoor de glucose en fructose van elkaar gescheiden zijn. De opname ervan in je lichaam gebeurt daardoor in fasen.’
Weetje: fructose wordt trager opgenomen dan glucose, wat honing heel geschikt maakt voor uithoudingssporters: de energie van de glucose gebruik je eerst en de fructose komt er dan achteraan, waardoor je langer over energie beschikt.
Proberen?
Deze havermoutkoekjes met honing van Amelie Rosseneu zijn een gezonde sportsnack.
Ingrediënten (4 pers): 12 eetlepels havermout 1 theelepel bakpoeder 4 eetlepels honing kokend water eventueel rozijnen, noten … voor extra smaak of variatie.
Werkwijze: verwarm de oven voor op 160 °C. Doe de havermout met het bakpoeder en de honing in een kom en roer door elkaar. Voeg vervolgens al roerend kokend water toe tot je een kleverige homogene massa krijgt. Het is belangrijk dat alles goed aan elkaar plakt. Leg bakpapier op een ovenschotel en verdeel het deeg in acht koekjes. Druk de koekjes een beetje plat tot ze ongeveer 2 cm dik zijn. Zet 30 min. in de oven, of tot de koekjes goudbruin zien.
Gezonde siroop
Honing die gekristalliseerd is, is niet noodzakelijk slecht geworden. Je kan hem nog altijd weer vloeibaar krijgen door hem te verwarmen. Dat doe je het best voorzichtig, au bain-marie. Belangrijk is dat honing op kamertemperatuur uit de raten is geslingerd. Er zitten namelijk verschillende eiwitten in die afgebroken worden zodra de temperatuur boven de 40 graden stijgt. ‘Industriële honing die pakweg uit Zuid-Amerika is geïmporteerd, kan gekristalliseerd geraakt zijn onderweg’, zegt Marcel Van Damme, verpleegkundige die als imker voordrachten geeft over honing als wondverzorgingsmiddel. ‘Om die uit het vat te krijgen, wordt de honing soms opgewarmd. Is dat boven de 40 graden gebeurd, dan hou je eigenlijk alleen suiker over. Ook nog lekker, maar met minder voedings- en gezondheidswaarde. Dus als je keelpijn hebt en die wil verzachten, eet je honing beter puur in plaats van opgelost in hete thee.’
Weetje: een grote lepel honing bij een grof gehakte ui en wat tijm doen en een paar uur laten trekken, levert, zodra je het mengsel door een zeef hebt gegoten, een dunne siroop op die je kan innemen tegen het hoesten. Ajuin zou volgens de homeopathie een kalmerende werking hebben op de luchtwegen, terwijl tijm ze open zet.
Wond(er)verband
Baat het niet, dan schaadt het niet: is het motto dat aan honing als geneesmiddel kleeft. Vooral uit Oost-Europese hoek komen nogal eens berichten over honing als natuurlijk medicijn, maar harde bewijzen zijn er voor de meeste van die toepassingen allerminst. Wel aangetoond is de helende werking van honing bij de verzorging van open wonden. ‘Honing heeft altijd iets magisch gehad’, zegt Marcel Van Damme.
‘Bij de Egyptenaren en in de middeleeuwen werd het al gebruikt om wonden te verzorgen. Theo Postmes, een Nederlandse wetenschapper, behandelde brandwonden bij varkens met suiker, zilversulfadiazine en honing. Hij stelde vast dat honing van die drie het beste resultaat gaf. Peter Molan, een onderzoeker aan het Nieuw-Zeelandse honinginstituut, deed dan weer onderzoek naar de kiemdodende werking van honing. In zijn labo ging hij, in de proefbuis, verschillende stammen van ziekteverwekkende bacteriën te lijf met honing. Hij kwam tot de vaststelling dat een oplossing met 30 procent honing voldoende was om alle kiemen in de proefbuis te doden binnen de 20 minuten. Deze vaststelling werd later ook bevestigd bij gebruik van honing in de wonde.’ Manukahoning, van de theeboom in Nieuw-Zeeland, leek daarvoor het beste te zijn, maar later is aangetoond dat het eigenlijk voor elke honing opgaat. Smeer honing op een open wonde en die geneest. In Afrika, Indië en Zuid-Amerika wordt het courant toegepast op snijwonden. Honing houdt de wonde vochtig – want men laat er vandaag liever geen korst meerop komen – en haalt ook de geur weg van wonden die stinken.
Weetje: je kan de honing puur gebruiken, als kompres of in een zalf. In de apotheek vind je zalven waar tot 40 procent honing in verwerkt is en synthetische verbanden waar honing in verwerkt is zonder dat je die nog als zodanig herkent.
Door Raoul De Groote
Add Comment